Przegląd relacji UE-Chiny - kwiecień 2023

Macron i von der Leyen w Chinach 

5 kwietnia do Pekinu przybyli prezydent Francji Emmanuel Macron oraz przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen. Na wstępie można powiedzieć, że wspólna „wyprawa” Macrona i von der Leyen do Chin miała być formą ukazania pewnego rodzaju jedności w Unii Europejskiej. Okazało się jednak inaczej. Przez analityków oraz media para Macron-von der Leyen obwołana została mianem „dobry i zły glina”, w którym to Macron poprzez swoje bardziej entuzjastyczne nastawienie do Chińczyków stał się „dobrym gliną”, natomiast rola „złego” przypadła przewodniczącej KE[1] (głównie też z powodu słów von der Leyen o „zmniejszaniu ryzyka” w stosunkach unijno-chińskich[2]).

Podczas oficjalnych rozmów prezydenta Francji z przewodniczącym KPCh Xi mocno kładł akcent swoich tez na rozwijanie przez Francję i Chiny strategicznie partnerskich relacji oraz świadome kreowanie multipolarnego ładu międzynarodowego – zarówno przez Francję, jak i przez Unię Europejską. Xi powiedział, że „Chiny i Europa to dwie główne siły, duże rynki i wielkie cywilizacje na świecie” oraz podkreślił, że poprzez perspektywiczną, stabilną politykę wobec UE Chiny postrzegają ją jako niezależnego aktora w wielobiegunowym świecie. Z drugiej strony natomiast Macron zgodził się ze słowami swojego rozmówcy w kontekście pozytywnych i owocnych relacji na linii Pekin-Paryż i podkreślił, że Francja jest gotowa do dalszej  współpracy z chińskim partnerem zarówno na polu gospodarki, jak i ekologii, polityki międzynarodowej i wielu innych dziedzin. Dalej Macron zaznaczył, że opowiada się za niezależnością europejskiej polityki zagranicznej oraz za – lansowaną przez niego – strategiczną autonomią Europy. W ten sposób chciał powiedzieć, że Francja sprzeciwia się włączaniu Europy w konfrontację czy rywalizację między blokami (w domyśle bloku amerykańskiego i chińskiego). Stwierdził on jasno, że Francja nie będzie wybierać stron oraz wzywa do współpracy w celu stabilizacji stosunków między głównymi państwami. Podkreślił również, że Francja będzie utrzymywać i pogłębiać współpracę z Chinami celem zwiększania obustronnego zaufania, a także, że będzie aktywnie działać na polu rozwoju relacji UE-Chiny. Poruszona została jeszcze jedna kwestia, można by rzecz najważniejsza, mianowicie kwestia wojny w Ukrainie. Xi stanowczo stwierdził, że Chiny mają już wypracowane stanowisko w tym kontekście, widzi się w roli mediatora oraz wzywa wszystkie strony, by te zaangażowały się i stworzyły warunki umożliwiające zawieszenie broni oraz rozmowy pokojowe. Macron poparł stanowisko Xi oraz zaznaczył, jak ważną rolę Chiny odgrywają w celu rozwiązania konfliktu w Ukrainie. Wezwał on również do wzmocnienia współpracy w ramach dyplomatycznego zakończenia wojny rosyjsko-ukraińskiej, zaznaczając istotę współpracę z Chinami na rzecz pokoju[3]. Podczas wspólnego wystąpienia prasowego Xi ponownie zaznaczył, że „Chiny zawsze postrzegają Europę jako niezależny biegun w wielobiegunowym świecie” oraz że „Chiny wspierają Europę w osiąganiu swojej strategicznej autonomii”[4]. Warto w tym miejscu jeszcze wspomnieć, że Xi ogłosił, że Chiny wraz z Francją są gotowe do wystosowania wspólnego wezwania skierowanego do społeczności międzynarodowej, które odnosiłoby się do kwestii: deeskalacji konfliktu, przestrzegania prawa humanitarnego, nieużywania broni nuklearnej oraz biologicznej, wznowienia rozmów pokojowych oraz sprostaniu efektom ubocznym wojny w Ukrainie na różnych polach[5].

Jeśli chodzi o von der Leyen, spotkała się ona najpierw z premierem Chińskiej Republiki Ludowej Li Qiangiem, z którym wymieniła poglądy na temat relacji UE-Chiny. Li zaznaczył, że stosunki z Unią Europejską zawsze były przez Chiny traktowane strategicznie i długoterminowo. Do tego stwierdził, że Chiny wspierają UE zarówno w dalszej integracji i strategicznej niezależności oraz odgrywania aktywnej roli w stosunkach międzynarodowych. Von der Leyen natomiast oznajmiła, że Chiny są bardzo ważnym partnerem dla Unii, a „interesy obu stron są ze sobą ściśle powiązane”[6].  

Przed dwustronnym spotkaniem przewodniczącej KE z Xi wpierw odbyły się trójstronne rozmowy Macron-von der Leyen-Xi. Na wstępie Xi zaznaczył, że Chiny i UE mają wiele wspólnych interesów, a także że współpraca pomiędzy stronami przeważa nad rywalizacją i różnicami. Dalej ponownie wspomniał o długoterminowej perspektywiczności kreowania polityki Chin wobec UE oraz o potrzebie wzmacniania multilateralizmu, w którym to Chiny i UE „muszą wspólnie wspierać globalną stabilność i dobrobyt oraz sprzeciwiać się hegemonizmowi, unilateralizmowi i próbom oddzielenia gospodarek lub zerwania łańcuchów dostaw”. Von der Leyen ze swojej strony uznała, że „konstruktywny dialog z Chinami oraz ciągły rozwój stosunków UE-Chiny są kluczowe dla pokoju i stabilności w Europie”. Powiedziała także, że chciałaby wznowić współpracę gospodarczą i handlową „wysokiego szczebla”, a do tego przyspieszyć stały i zrównoważony wzrost powiązań gospodarczych, które przynosiłyby zyski dla obu stron. Następnie, zdaniem Macrona, UE i Chiny powinny dalej współpracować, głównie z powodu uniknięcia decouplingu i zerwania łańcuchów dostaw, a także w kwestiach dotyczących klimatu. Poruszona była również kwestia wojny na Ukrainie. Von der Leyen i Macron wspólnie docenili wysiłki Chin w celu ustanowienia pokoju oraz oznajmili gotowość do podjęcia współpracy z Chinami w celu ułatwienia rozmów pokojowych. Xi natomiast powtarzał słowa, które mówił już Macronowi: wzywał do zachowania spokoju i racjonalności. Ponadto zauważył, że kryzys ten nie jest problemem między Chinami a Unią Europejską[7].

Wracając do rozmowy Xi z von der Leyen, przewodniczący KPCh powtarzał de facto te same słowa, co we wcześniejszych rozmowach: przede wszystkim mówił o zdrowych relacjach pomiędzy Brukselą a Pekinem oraz podkreślił, że w interesie zarówno Chin, jak i UE powinno być skupienie się na współpracy dla obopólnych korzyści, wspieranie globalizacji gospodarczej i liberalizacji handlu oraz angażowanie się w pogłębiony dialog i komunikację dwustronną na różnych polach. Co ciekawsze, podczas rozmowy poruszona została kwestia Tajwanu. Xi stanowczo zaznaczył, że problematyka Tajwanu jest dla Chin fundamentalna i zapewnił, że ChRL na pewno nie pójdzie na kompromis w tej materii. Von der Leyen natomiast jasno wskazała, że UE respektuje zasadę „jednych Chin” oraz że uznaje rząd ChRL za jedyny legalny, a także wyraziła swoje nadzieje dotyczące utrzymania pokoju i stabilizacji w regionie Cieśniny Tajwańskiej[8].

7 kwietnia Macron i Xi spotkali się ponownie. Tym razem w o wiele mniej formalnych okolicznościach. Przewodniczący Xi zaprosił prezydenta Francji do Kantonu, a dokładniej do Ogrodu Sosnowego, niedaleko góry Baiyun. Jak podają media, rozmówcy „delektowali się herbatą przy wodzie, podziwiali widoki oraz dyskutowali na temat przeszłości i teraźniejszości”. Ponownie były poruszane kwestie związane z relacjami bilateralnymi, stosunkami na linii UE-Chiny, a także mówili o wojnie naUkrainie i potrzebie zakończenia tego konfliktu[9]. Jednakże za ważniejsze należałoby uznać nie to, o czym rozmawianopodczas tego nieformalnego spotkania, ale to, o czym mówił Macron podczas wywiadu udzielonego w czasie lotu prezydenckim samolotem. W wywiadzie tym, który można przeczytać na portalu „POLITICO”[10], Macron powiedział coś, co wielu się nie spodobało. Mianowicie stwierdził on, że „Europa musi zmniejszyć swoją zależność od Stanów Zjednoczonych i uniknąć wciągnięcia w konfrontację między Chinami a USA w sprawie Tajwanu”. Stwierdził on, że „ogromnym ryzykiem” dla Europy jest sytuacja, w której UE „daje się wplątać w kryzysy, które nie są naszymi, co uniemożliwia jej budowanie strategicznej autonomii”. W kwestii Tajwanu mówił następująco: „Pytanie, na które Europejczycy muszą sobie odpowiedzieć… czy w naszym interesie jest przyspieszenie kryzysu na Tajwanie? Nie. Najgorsze byłoby myślenie, że my, Europejczycy, musimy stać się naśladowcami w tym temacie i wzorować się na agendzie USA i przesadnej chińskiej reakcji”. Dalej Macron kwestionował słuszność powierzenia bezpieczeństwa europejskiego Stanom Zjednoczonym, mówiąc: „Paradoks polegałby na tym, że ogarnięci paniką wierzymy, że jesteśmy po prostu naśladowcami Ameryki”. Prezydent Francji zauważał, że Europa musi być czujna w kwestii prowadzonej przez siebie polityki, by nie wpaść w zbyt dużą zależność od Stanów Zjednoczonych, w szczególności w kontekście rywalizacji USA z Chinami: „Jeśli napięcia między dwoma supermocarstwami się zaostrzą… nie będziemy mieli czasu ani środków na sfinansowanie naszej strategicznej autonomii i staniemy się wasalami”.

Słowa Macrona nie musiały długo czekać na reakcję. Na tezy stawiane przez Macrona odpowiedział amerykański senator Marco Rubio na Twitterze, nakreślając pewnego rodzaju podobieństwo potencjalnego konfliktu w Cieśninie Tajwańskiej do konfliktu w Ukrainie oraz zapytał, czy słowa Macrona stanowią „oficjalne stanowisko” Unii Europejskiej[11]. Do krytyki odwołali się również europejscy politycy, m.in. z Czech i Niemiec, oskarżając Macrona o działanie na szkodę relacji Unii Europejskiej z USA. Byli to tacy politycy jak: senator Miroslava Němcová, przewodniczący komisji spraw zagranicznych w Izbie Poselskiej Marek Ženíšek, senator David Smoljak czy były minister środowiska Niemiec Norbert Röttgen[12]. Zaniepokojenie wypowiedziami prezydenta Francji wyraził również sam Tajwan. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Tajwanu oświadczyło, że skontaktuje się z francuskimi władzami w celu wyjaśnienia „znaczenia uwag Macrona”, które przekazał we wspomnianym w wywiadzie[13].

Annalena Baerbock w Chinach

14 kwietnia do Chin przybyła niemiecka minister spraw zagranicznych Annalena Baerbock. Spotkała się m.in. z chińskim szefem MSZ Qin Gang. Baerbock ostrzegła Chiny przed eskalacją napięć wokół Tajwanu mówiąc, że wojna w regionie będzie miała katastrofalne skutki dla całego świata. „Dlatego z wielkim niepokojem obserwujemy narastające napięcia w Cieśninie Tajwańskiej” – powiedziała niemiecka minister. „Jednostronna i gwałtowna zmiana status quo byłaby dla nas, Europejczyków, nie do zaakceptowania” – dodała[14]. Kilka dni później przemawiając przed Bundestagiem relacjonującą wizytę w Chinach powiedziała, że część z niej była ,,bardziej niż szokująca” i dodała, że ​​Pekin w coraz większym stopniu staje się rywalem systemowym, a nie partnerem handlowym i konkurentem. Z zadowoleniem przyjęła obietnicę Pekinu, że nie będą dostarczać Rosji broni, w tym produktów podwójnego zastosowania[15]. Qin zaapelował do Niemiec, aby nie były zbyt krytyczne w przygotowywanej strategii wobec Chin - „Powinniśmy unikać strategicznych nieporozumień lub błędnych osądów. Jesteśmy partnerami, a nie przeciwnikami” – powiedział[16].

Dialog polityczny ChRL-Finlandia między wiceministrami spraw zagranicznych

20 kwietnia odbyły się konsultacje polityczne pomiędzy Finlandią a Chinami. Stronę fińską reprezentował stały sekretarz stanu Ministerstwa Spraw Zagranicznych Finlandii Jukka Salovaara, z kolei stronę chińską – wiceminister spraw zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej Deng Li. Podczas spotkania Deng zaznaczył, że Finlandia jako jedno z pierwszych państw zachodnich nawiązała stosunki dyplomatyczne z Chinami (1950 rok). Podkreślił również, że Chinom zależy na zacieśnianiu dalszej wymiany bilateralnej po utworzeniu nowego rządu oraz wspólnych starań na rzecz dalszego rozwijania współpracy pomiędzy krajami. Z drugiej strony natomiast Salovaara stwierdził, że jego państwo ceni sobie relacje z Chinami i respektuje politykę „jednych Chin”. Zapewnił, że Finlandia także dąży do utrzymania dialogu z ChRL oraz do zwiększania dwustronnej współpracy. Ponadto rozmówcy poruszyli jeszcze kwestie m.in. stosunków na linii Bruksela-Pekin oraz wojny na Ukrainie[17].

Fu Cong w wywiadzie dla The New York Times

Fu Cong ambasador ChRL przy UE udzielił wywiadu dla dziennika The New York Times[18]. W wątkach dotyczących UE, stwierdził, że ​​„Europa nie sformułowała spójnej polityki wobec Chin”. Fu zasugerował, że Chiny są otwarte na porozumienie z Europą w sprawie nałożonych sankcji i wstrzymanej umowy handlowej, znaną jako Kompleksowa Umowa Inwestycyjna (CAI). Fu powiedział, że Chiny mogą jednostronnie znieść sankcje, jeśli UE odblokuje umowę inwestycyjną. Jego zdaniem Europa powinna wypracować własną politykę i rozwinąć „strategiczną autonomię”, zamiast podążać śladami Waszyngtonu.

Holendersko-chińskich napięć ciąg dalszy

Napięcia na linii Amsterdam-Pekin w dalszym ciągu nie ustępują, o czym świadczyć może przedstawiony 17 kwietnia raport holenderskiej Głównej Służby Wywiadu i Bezpieczeństwa (nid. Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, AIVD), w którym stwierdzono, że zaraz obok Rosji, która stanowi dla Holandii „główne zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego”, „Chiny są największym zagrożeniem dla holenderskiego bezpieczeństwa gospodarczego”[19]. AIVD zauważa, że Chińczycy atakują holenderskie firmy i instytucje high-tech poprzez „przejęcia korporacyjne, współpracę akademicką, a także nielegalne (cyfrowe) szpiegostwo, osoby poufne, tajne inwestycje i nielegalny eksport”[20]. Istotne w tym kontekście jest to, że dla Holandii ChRL pozostaje nadal jednym z głównych partnerów handlowych, a mimo to obrała kurs „amerykański”, przede wszystkim w kwestii półprzewodników, a dokładniej we wprowadzeniu eksportowych restrykcji, o których głośno było miesiąc wcześniej[21]. Jak zauważają Cagan Koc i Kevin Whitelaw, Holandia przyjęła „jastrzębi” kurs wobec Chin, podczas gdy „wydaje się, że Europa nie podziela obaw Waszyngtonu przed niebezpiecznymi Chinami”[22]. Warto również zauważyć, że Chińczycy nie omieszkali pozostawić tej sprawy bez odpowiedzi. Rzecznik chińskiego MSZ Wang Wenbin nawołuje Holandię, by ta odeszła od zimnowojennej mentalności oraz zaprzestała nadmuchiwania narracji o „chińskim zagrożeniu”[23].

Spotkania przewodniczącego Rady Narodowej Słowacji z wysokiej rangi chińskimi oficjelami

18 i 19 kwietnia w Pekinie Boris Kollár, przewodniczący Rady Narodowej Słowacji (słowacki parlament), odbył spotkania z Zhao Leji, przewodniczącym Stałego Komitetu Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (chiński parlament), a następnie z Han Zhengiem, chińskim wiceprezydentem. W kontekście pierwszej rozmowy, na początku Zhao wyraził swoje zadowolenie z wyników współpracy w obszarach m.in. gospodarki, handlu, turystyki i nauki Chin i Słowacji odbywającej się w ramach Inicjatywy Pasa i Drogi oraz współpracy Chiny-Europa Środkowo-Wschodnia. Dodał także, że jego kraj jest chętny do pogłębiania tejże współpracy oraz dalszego rozwijania przyjaźni chińsko-słowackiej. Poza namawianiem do większej wymiany gospodarczej pomiędzy obydwoma krajami Zhao stwierdził także, że Chiny i Słowacja powinny pogłębiać wymianę międzyludzką – zarówno tę dotyczącą aspektów kulturowych, jak również odnoszącą się do personelu, w tym przypadku personelu chińskiego i słowackiego parlamentu „w celu lepszego wzajemnego zrozumienia ścieżek i rozwoju polityki zagranicznej”. Kollár ze swojej strony natomiast określił Chiny mianem „ważnego partnera” oraz stwierdził, że obydwa państwa mają „szeroką bazę i ogromny potencjał” do podejmowania współpracy. Dodał także, że jego kraj ma nadzieję na wzmacnianie dialogu pomiędzy Słowacją a Chinami, a ponadto na pogłębianie kooperacji międzyparlamentarnej, która miałaby pomóc w rozwijaniu dwustronnych więzi między państwami[24].

Tymczasem jeśli chodzi drugie spotkanie, wiceprezydent Chin zapewnił, że jego kraj jest gotowy do kontynuacji współpracy ze Słowacją oraz wezwał do jej pogłębiania, a także do wzmacniania wymiany kulturalnej i międzyludzkiej oraz współdziałania na rzecz promowania „zdrowego i stałego rozwoju stosunków” na linii Pekin-Bruksela. Przewodniczący słowackiego parlamentu natomiast przyznał, że dla Słowacji rozwijanie przyjaznych stosunków z Chińską Republiką Ludową jest bardzo ważne, oraz ma nadzieję, że poprzez pogłębianie współpracy wróżnych dziedzinach pomiędzy państwami sprawi, że dwustronne relacje Słowacji i Chin ulegną poprawie[25].

Propozycja Borrella

Wysoki przedstawiciel UE ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josep Borrell powiedział, że Europa powinna być „twarda” w zapewnieniu pokoju Tajwanowi. Jego zdaniem, kraje członkowskie UE powinny rozmieścić okręty wojenne do patrolowania Cieśniny Tajwańskiej, aby powstrzymać agresję wojskową Pekinu[26]. Twierdzenie to, spotkało się z krytyką w chińskich mediach. Redakcja portalu Global Times napisała, że wypowiedź jest ,,wysoce prowokacyjna”.  „Jako szef unijnej dyplomacji Borrell musi pilnie uzupełnić swoją wiedzę na temat kwestii tajwańskiej i zasady jednych Chin. Jego ignorancja i arogancja w kwestii Tajwanu są bardzo widoczne”, dodali[27].

Spotkanie szefów handlu UE i ChRL

24 kwietnia w Brukseli, komisarz UE ds. handlu Valdis Dombrovskis spotkał się z chińskim ministrem handlu Wang Wentao. Zgodnie z oświadczeniem UE, Dombrovskis zwrócił uwagę na potrzebę przywrócenia równowagi w stosunkach handlowych i inwestycyjnych oraz problemów związanych z dostępem do chińskiego rynku. Dodał, że prowadzone przez Chiny rosnące upolitycznienie otoczenia biznesowego budzi wątpliwości i zniechęca europejskich inwestorów. Zwrócił także uwagę na rosyjską agresję na Ukrainę i stwierdził, że sankcje wobec Moskwy nie powinny być omijane[28].

Tajwan-UE: drugi Dialog ws. Handlu i Inwestycji

28 kwietnia miały miejsce rozmowy pomiędzy przedstawicielami Unii Europejskiej a Tajwanu w ramach drugiej rundy Dialogu UE-Tajwan ws. Handlu i Inwestycji. Obradom wspólnie przewodniczyli Sabine Weyand, dyrektorka generalna Dyrektoriatu Generalnego ds. Handlu, oraz Wang Mei-huan, tajwański minister spraw gospodarczych. W tym przypadku runda dotyczyła zarówno kwestii strategicznych pod względem handlu, jak również spraw stosunków dwustronnych. Przedstawiciele obu stron omawiali priorytetowe sektory współpracy, m.in. morską energię wiatrową oraz produktów rolno-spożywczych, a także kwestie bezpieczeństwa w przypadku handlu i inwestycji. Obydwie strony ponadto pozytywnie oceniły wymianę techniczną w zakresie półprzewodników, badań i innowacji, kontroli bezpośrednich inwestycji oraz kontroli eksportu. Warto również wspomnieć, że UE i Tajwan zgodziły się co do kontynuacji współpracy w ramach ujednolicania sankcji nałożonych na Federację Rosyjską oraz zapobiegania omijania tychże sankcji[29].

Anders Fogh Rasmussen krytycznie o Macronie oraz z przestrogą o Tajwanie

Były sekretarz NATO oraz były premier Danii, Anders Fogh Rasmussen, na łamach tygodnika „Newsweek”[30] wyraził swoje krytyczne w stosunku do wizyty prezydenta Francji Emmanuela Macrona w Chinach i wygłaszanych tam przez niego tez. W pierwszych słowach swojego tekstu stwierdza, że Macron „ponownie jest w tarapatach”, a jego stwierdzenie o nieangażowaniu się Europy w konflikt, który nie jest jej – mowa tu o Tajwanie – spowodowało oburzenie zarówno po jednej, jak i po drugiej stronie Atlantyku. Dalej Rasmussen zauważa, że jedynym miejscem, w którym pozytywnie odebrano wywiad Macrona, był Pekin, a wywiad wychwalali tak przedstawiciele Komunistycznej Partii Chin, jak i tuba propagandowa ChRL w postaci chińskiego portalu „Global Times”. Były sekretarz NATO oznajmił, że „poglądy Macrona coraz bardziej odbiegają od europejskiego myślenia”, a swoje zdanie potwierdził wymienionymi wcześniej europejskimi liderami i politykami, którzy coraz mocniej podkreślają potrzebę wspierania Tajwanu (m.in. Polska, Czechy, a także coraz bardziej Niemcy). Postawił on również następującą tezę: „To, co dzieje się na Tajwanie, ma głębokie znaczenie dla Europy”, argumentując ją tym, że Tajwan stał się potęgą gospodarczą, która ma znaczący wpływ na gospodarkę światową, w dużej mierze w kwestii półprzewodników, ale także przyjęła rolę „symbolu (ang. beacon) wolności w regionie, w ostrym kontraście z coraz bardziej agresywnymi i autokratycznymi Chinami”. Sama Cieśnina Tajwańska natomiast stanowi ważny punkt na mapie świata w kontekście globalnego handlu odbywającego się poprzez Morze Południowochińskie. Zdaniem Rasmussena „wybuch poważnego konfliktu wywołałby tam wstrząs na całym świecie. Skutki gospodarcze byłyby o wiele większe niż wojna na Ukrainie czy pandemia COVID-19”. Konkludując, Rasmussen stwierdził, że Macron zamiast wygłaszać mowy o wzmacnianiu strategicznej autonomii i zmniejszaniu zależności od USA w kwestii polityki zagranicznej UE, powinien przekazać jasną wiadomość Pekinowi, że jakiekolwiek chińskie próby zburzenia istniejącego status quo w regionie będą mieć swoje konsekwencje, głównie o podłożu gospodarczym. Zaznaczył on również, że to, co może wydarzyć się na Tajwanie, „ukształtuje geopolitykę następnego stulecia. Jeśli chcemy, aby opierało się ono na wolności, musimy okazać zdecydowane poparcie dla demokracji w Tajpej i jasno przemawiać do Pekinu”, a także ostrzega, że „nawet jeśli Macron nie przemawia w imieniu Europy, jego słowa nadal mają znaczenie”.

Lu Shaye o podmiotowości prawnomiędzynarodowej państw postsowieckich

21 kwietnia we francuskiej telewizji LCI miał miejsce wywiad, prowadzony przez Dariusa Rochebina, z chińskim ambasadorem we Francji Lu Shayem. Podczas rozmowy Lu stwierdził, że państwa wchodzące w przeszłości w skład Związku Radzieckiego „nie mają faktycznego statusu w prawie międzynarodowym”. Dalej, zapytany o kwestię przynależności państwowej Krymu, powiedział, że to „zależy od tego, jak postrzegasz ten problem” oraz że „nie jest to takie proste”. Dodał także, że Krym „na początku był rosyjski”, nie precyzując, co de facto rozumie poprzez mówienie „na początku”[31]. Wypowiedź chińskiego ambasadora – na nieszczęście chińskiego MSZ – odbiła się szerokim echem. Pierwszy na kontrowersyjne tezy odpowiedział ambasador Ukrainy we Francji, który zaproponował, aby następnym razem zapytać chińskiego ambasadora „Kto jest właścicielem Władywostoku?”[32]. Liderzy państw bałtyckich również postanowili uzyskać wyjaśnienia dotyczące słów Lu od chińskich przedstawicieli na Litwie, Łotwie i Estonii, gdyż państwa te są po pierwsze krajami postradzieckimi, a po drugie także narażonymi na ewentualne zaczepne działania Federacji Rosyjskiej[33]. Szef europejskiej dyplomacji, Josep Borell, z kolei napisał na swoim profilu na Twitterze, iż słowa wypowiedziane przez ambasadora Chin we Francji są „niedopuszczalne” oraz że „UE może jedynie przypuszczać, że te deklaracje nie reprezentują oficjalnej polityki Chin”[34]. Warto jeszcze w tym miejscu zaznaczyć, że około 80 polityków Parlamentu Europejskiego określiło wystąpienie Lu mianem „wilczej dyplomacji w najgorszym wydaniu” oraz  zażądało w liście do francuskiej minister spraw zagranicznych Catherine Colonna (opublikowanym na łamach francuskiego „Le Monde”), aby Francja uznała Lu za persona non grata i wydaliła go z Francji[35]. Na słowa ambasadora Lu nie mogło nie odpowiedzieć także chińskie MSZ. Mao Ning, rzeczniczka Ministerstwa Spraw Zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej, określiła oficjalne stanowisko Chin w tej sprawie, mówiąc: „Strona chińska szanuje status byłych państw członkowskich Związku Radzieckiego jako suwerennych narodów”. Natomiast chińska ambasada we Francji, chcąc sprostować słowa Lu, wydała oświadczenie, w którym oznajmiła, że jego spostrzeżenia „nie były deklaracją polityczną, lecz wyrazem jego osobistych poglądów”[36].

Współpraca – Mikołaj Woźniak, praktykant Instytutu Nowej Europy.

[1] J. Oertel, A. Small, Bad cop in Brussels: How the European Commission is driving the China narrative – again, European Council on Foreign Relations, 31.03.2023, https://ecfr.eu/article/bad-cop-in-brussels-how-the-european-commission-is-driving-the-china-narrative-again/; Macron and von der Leyen: Europe’s good cop and bad cop meet Xi Jinping, BBC News, 6.04.2023, https://www.bbc.com/news/world-asia-china-65186222

[2] Speech by President von der Leyen on EU-China relations to the Mercator Institute for China Studies and the European Policy Centre, strona internetowa Komisji Europejskiej, 30.03.2023, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/speech_23_2063

[3] President Xi Jinping Holds Talks with French President Emmanuel Macron, strona internetowa Ministerstwa Spraw Zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej, 6.04.2023, https://www.fmprc.gov.cn/eng/zxxx_662805/202304/t20230406_11055553.html

[4] Xi, Macron jointly meet the press, “Xinhua”, 6.04.2023, http://english.news.cn/20230406/3c53c0463e20465fb0366c18fa6cefe4/c.html

[5] China ready to issue joint call with France for political settlement of Ukraine crisis: Xi, “Xinhua”, 6.04.2023, http://english.news.cn/20230406/5f76177b294f49f58ae2e0f577200118/c.html

[6] Chinese premier meets European Commission president in Beijing, strona internetowa Rady Państwa Chińskiej Republiki Ludowej, 7.04.2023, http://english.www.gov.cn/news/202304/07/content_WS642f5874c6d03ffcca6ec151.html

[7] President Xi Jinping Holds China-France-EU Trilateral Meeting with French President Emmanuel Macron and European Commission President Ursula von der Leyen, strona internetowa Ministerstwa Spraw Zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej, 6.04.2023, https://www.fmprc.gov.cn/eng/zxxx_662805/202304/t20230406_11055596.html

[8] Xi Jinping Meets with President of the European Commission Ursula von der Leyen, strona internetowa Ministerstwa Spraw Zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej, 6.04.2023, https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/zxxx_662805/202304/t20230409_11056443.html

[9] Xi, Macron hold informal meeting in China, “Xinhua”, 8.04.2023, http://english.news.cn/20230408/d457773150f2416ab9dd61ab5b967c98/c.html

[10] J. Anderlini, C. Caulcutt, Europe must resist pressure to become ‘America’s followers,’ says Macron, “Politico”, 9.04.2023, https://www.politico.eu/article/emmanuel-macron-china-america-pressure-interview/

[11] Post Marco Rubio w serwisie Twitter, 9.04.2023, https://twitter.com/marcorubio/status/1645081063230783491

[12] A. Zachova, N. J. Kurmayer, Europejscy politycy oskarżają Macrona. Działa na szkodę relacji Europy z USA?, Euractiv.pl, 11.04.2023, https://www.euractiv.pl/section/polityka-zagraniczna-ue/news/czescy-politycy-oskarzaja-macrona-dziala-na-szkode-relacji-europy-z-usa/  

[13] P. Teng, Global parliamentary group slams French president's comments on Taiwan, “Focus Taiwan”, 11.04.2023, https://focustaiwan.tw/politics/202304110010

[14] N. Camut, H. Burchard, Germany’s Baerbock warns China that war over Taiwan would be a ‘horror scenario’, „Politico”, 14.04.2023, https://www.politico.eu/article/taiwan-china-war-germany-annalena-baerbock-horror-scenario/

[15] A. Ratz, Germany's foreign minister: Parts of China trip 'more than shocking', „Reuters”, 20.04.2023, https://www.reuters.com/world/europe/germanys-foreign-minister-parts-china-trip-more-than-shocking-2023-04-19/

[16] N. Camut, H. Burchard, Germany’s Baerbock warns…

[17] Vice Foreign Minister Deng Li and Permanent State Secretary at the Ministry for Foreign Affairs of Finland Jukka Salovaara Hold Political Consultation, strona internetowa Ministerstwa Spraw Zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej, 20.04.2023, https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjbxw/202304/t20230421_11063253.html

[18] M. Stevis-Gridneff and S. Erlanger, China’s Ambassador to the E.U. Tries to Distance Beijing From Moscow, „The New York Times”, 5.04.2023, https://www.nytimes.com/2023/04/05/world/europe/eu-china-embassador-russia-fu-cong.html

[19] China 'greatest threat' to Dutch economic security, Dutch intelligence says, “Reuters”, 17.04.2023, https://www.reuters.com/world/europe/china-greatest-threat-dutch-economic-security-dutch-intelligence-says-2023-04-17/

[20] C. Koc, Dutch Say Russia, China Are Top Threats to National Security, “Reuters”, 17.04.2023, https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-04-17/dutch-say-russia-china-are-biggest-threats-to-national-security?leadSource=uverify%20wall

[21] Ł. Kobierski, Przegląd relacji UE-Chiny – Marzec 2023, Deliberatio, 18.04.2023, https://deliberatio.eu/pl/opinie/sprawy-miedzynarodowe/przeglad-relacji-ue-chiny-marzec-2023

[22] https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2023-04-22/netherlands-turns-hawkish-on-china-as-eu-splits

[23] C. Koc, K. Whitelaw, Netherlands Turns Hawkish on China as EU Splits, „Reuters”, 22.04.2023, https://www.reuters.com/article/china-netherlands-security-idINK7N34X01I

[24] China's top legislator holds talks with Slovak parliament speaker, “Xinhua”, 18.04.2023, https://english.news.cn/20230418/3f9416c49588480ea7e19e3448b328e3/c.html

[25] Chinese vice president meets with Slovak parliament speaker, “Xinhua”, 19.04.2023, https://english.news.cn/20230419/046587eae24b4ddb95705bf5ac85b95e/c.html

[26] S. Lau, Send warships to Taiwan Strait, Borrell urges EU governments, „Politico”, 23.04.2023, https://www.politico.eu/article/china-joseb-taiwan-borrell-eu-warships-to-patrol-strait/amp/

[27] Borrell and his likes should avoid leading Europe into a ditch: Global Times Editorial, „Global Times”, 24.04.2023, https://www.globaltimes.cn/page/202304/1289670.shtml

[28]Read-out of the bilateral meeting between Executive Vice-President Valdis Dombrovskis and Minister Wang Wentao, strona internetowa Komisji Europejskiej, 24.04.2024, https://policy.trade.ec.europa.eu/news/read-out-bilateral-meeting-between-executive-vice-president-valdis-dombrovskis-and-minister-wang-2023-04-24_en

[29] EU and Taiwan hold second Trade and Investment Dialogue, strona internetowa Komisji Europejskiej, 28.04.2023, https://policy.trade.ec.europa.eu/news/eu-and-taiwan-hold-second-trade-and-investment-dialogue-2023-04-28_en

[30] A. Fogh Rasmussen, Like It or Not, the Fates of Europe and Taiwan Are Linked, “Newsweek”, 19.04.2023, https://www.newsweek.com/like-it-not-fates-europe-taiwan-are-linked-opinion-1795409

[31] Post telewizji LCI na serwisie Twitter, 21.04.2023, https://twitter.com/LCI/status/1649494075358294016

[32] Посол дорікнув дипломату Китаю у Франції, для якого "не все просто" зі статусом України і Криму, „Українська правда”, 22.04.2023, https://www.pravda.com.ua/news/2023/04/22/7399008/

[33] F. Bermingham, Baltic countries fume as China’s envoy in France Lu Shaye questions sovereignty of post-Soviet states, “South China Morning Post”, 23.04.2023, https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3218016/baltic-countries-fume-chinas-envoy-france-questions-sovereignty-post-soviet-states

[34] Post Josepa Borella na serwisie Twitter, 23.04.2023, https://twitter.com/JosepBorrellF/status/1650148235166531586

[35] 'We ask the French Minister of Foreign Affairs to declare the Chinese ambassador to France Lu Shaye persona non grata', “Le Monde”, 23.04.2023, https://www.lemonde.fr/en/opinion/article/2023/04/23/ms-colonna-we-ask-you-to-declare-the-chinese-ambassador-to-france-lu-shaye-persona-non-grata_6023969_23.html

[36] A. Gray, L. Lee, M. Rose, China says it respects sovereignty of ex-Soviet states after EU uproar, “Reuters”, 24.04.2023, https://www.reuters.com/world/some-eu-ministers-say-china-envoys-remarks-ukraine-sovereignty-unacceptable-2023-04-24/