Przegląd relacji UE-Chiny w lutym 2023 roku

Delegacja parlamentarna z Finlandii na Tajwanie

7 lutego delegacja fińskiego parlamentu, pod przewodnictwem Mikko Kärnä, odbyła 5-dniową wizytę na Tajwanie, podczas której spotkała się m.in. z prezydentką Tajwanu Tsai Ing-wen[1]. Fińska delegacja stanowczo potępiła agresywną aktywność Chin wobec wyspy, o czym mogą stanowić słowa Kärnä, który jasno powiedział, że „Tajwan ma  decydować o własnej przyszłości”, oraz stwierdził, że Finlandia liczy na wzmocnienie gospodarczych więzi z Tajwanem, a ponadto na rozwój współpracy w zakresie nauki, technologii, badań, edukacji oraz kultury, określając Tajwan jako „znaczącego ekonomicznie aktora w Azji Wschodniej”[2]. W odpowiedzi na te słowa prezydentka Tsai podziękowała delegacji za aktywną działalność w kierunku umacniania dwustronnych stosunków między państwami oraz za ich dalekosiężne poparcie dla tajwańskiej obecności w polityce międzynarodowej. Dalej wskazała również, że Tajwan i Finlandia mogą podjąć wspólne kroki w celu pogłębienia wymiany, dzielenia się doświadczeniem, a także wzmocnieniem „demokratycznej wytrzymałości”, co miałoby stać się przyczynkiem do rozszerzenia dobrobytu obydwu państw[3].

Wizyta Wang Yi we Francji, Włoszech, na Węgrzech i Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa

W poniedziałek, 13 lutego, rzecznik chińskiego MSZ Wang Wenbin ogłosił, że dyrektor Biura Komisji Spraw Zagranicznych Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin Wang Yi (do niedawna minister spraw zagranicznych ChRL) odwiedzi Francję, Włochy, Węgry oraz Rosję[4]. Ponadto Wang będzie uczestniczyć w 59. Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa, która miała miejsce 17-19 lutego. Podczas Konferencji Wang uczestniczył w panelu „China in the World” („Chiny na świecie”), w ramach którego rozmawiał z Wolfgangiem Ischingerem, prezesem Rady Fundacji Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa. Poruszana tematyka rozmowy zorientowana była wokół chińskiej wizji bezpieczeństwa międzynarodowego, pokojowego rozwoju oraz stanowiska Chin w związku z najważniejszymi kwestiami międzynarodowymi[5]. Wang stwierdził, że „musimy spokojnie pomyśleć, zwłaszcza nasi przyjaciele w Europie, jakie wysiłki należy podjąć, aby powstrzymać działania wojenne; jakie ramy powinny istnieć, aby zaprowadzić trwały pokój w Europie; jaką rolę powinna odegrać Europa, aby zamanifestować swoją strategiczną autonomię”[6].

Seria spotkań z Francuzami

Wang spotkał się z trzema przedstawicielami administracji Francji. W rozmowie z prezydentem Macronem powiedział, że Chiny zawsze traktują Francję jako priorytetowego partnera do współpracy. Obaj mieli rozmawiać również na temat „problemu ukraińskiego”. Wang stwierdził że „Chiny przywiązują wielką wagę roli Francji jako niezależnego mocarstwa i chcą pracować ze społecznością międzynarodową, w tym z Francją, nad wypracowaniem politycznego rozwiązania, aby jak najszybciej osiągnąć rozejm”[7]. Chiński przedstawiciel spotkał się również z Minister do Spraw Europy i Zagranicznych Republiki Francuskiej Catherine Colonną. Szefowa MSZ Francji zaapelowała do chińskiego dyplomaty o zwiększenie presji na Rosję, aby umożliwić powrót do przestrzegania podstawowych zasad Karty Narodów Zjednoczonych. Zachęcała także, aby Chiny wspierały wysiłki podejmowane w celu przekonania Iranu do zaprzestania eskalacji, która grozi poważnym kryzysem proliferacyjnym[8]. Ostatnią osobą z którą spotkał się Wang był Emmanuel Bonne, doradca ds. polityki zagranicznej prezydenta Macrona. Według notatki chińskich rządowych mediów, podczas spotkania potwierdzono otwartość Chin do przywrócenia trzech obszarów dialogu instytucjonalnego z Francją - strategicznego, finansowego i międzyludzkiego. Francja zadeklarowała, że jest gotowa aktywnie uczestniczyć w trzecim Forum Pasa i Szlaku w Pekinie[9].

Rozmowy z przedstawicielami Niemiec

Wang Yi spotkał się także w międzyczasie konferencji w Monachium z szefową MSZ Niemiec Annaleną Baerbock oraz kanclerzem Olafem Scholzem. Wang Yi powiedział, że rozumie obawy krajów europejskich w związku z kryzysem na Ukrainie. Annalena Baerbock powiedziała dziennikarzom, że „intensywnie rozmawiała” z Wangiem podczas spotkania dwustronnego o tym, „co oznacza sprawiedliwy pokój: nie nagradzanie napastnika, agresora, ale stojąc w obronie prawa międzynarodowego i za tymi, którzy zostali zaatakowani”[10]. Według notatki MSZ Chin Baerbock powiedziała, że Niemcy przywiązują wagę do relacji z Chinami, wyznają politykę jednych Chin i liczą na wzmacnianie wymiany gospodarczej i handlowej[11]. Wang podczas spotkania z Scholzem wskazywał na to, że Chiny i Niemcy powinny wspólnie wspierać multilateralizm i wolny handel. Rozmawiano również o sprawie Ukrainy[12].

Włochy-Chiny

16 lutego doszło do spotkania przedstawiciela Chin Wang Yi z Antonio Tajanim, pełniącym funkcje wicepremiera oraz ministra spraw zagranicznych Włoch. Spotkanie dotyczyło głównie dwustronnych relacji Chin i Włoch oraz wojny na Ukrainie. W tej pierwszej kwestii Tajani potwierdził swoją chęć wznowienia dwustronnego dialogu w ramach odnowienia relacji Unii Europejskiej z Chinami, które odnosiłyby się zarówno do kwestii gospodarczych, jak i praw człowieka – ta druga sprawa stanowi bardzo ważny punkt w programie politycznym samego Tajaniego[13]. Dodatkowo wicepremier Włoch wyraził swoje uznanie w stosunku do wzrostu włoskiego eksportu do Chin o 5% w porównaniu do poprzedniego roku, przypominając przy tym o wyrównywaniu bilansu handlowego z Chinami oraz polepszeniu dostępu włoskich przedsiębiorstw do chińskiego rynku. Natomiast w materii trwającego konfliktu na Ukrainie Tajani wyraźnie zaznaczył, iż „Chiny muszą grać główną rolę w dążeniu do pokoju”. Dalej dodał: „Jestem pewien, że Pekin jest gotów, aby się do tego zobowiązać”[14].

17 lutego Wang Yi spotkał się z włoskim prezydentem Sergio Mattarellą. Spotkanie to miało miejsce w Pałacu Kwirynalskim (oficjalnej siedzibie prezydentów Włoch)[15]. W czasie rozmowy Wang zaznaczył, że Chiny gotowe są do współpracy z Włochami na polu urzeczywistniania idei multilateralizmu w stosunkach międzynarodowych, ochrony pozycji ONZ, poprawy globalnego zarządzania i odgrywania konstruktywnej roli w promocji pokoju i stabilności na świecie, a także „zdrowego” rozwoju relacji na osi Chiny-UE. Mattarella wyraził wolę promowania stosunków włosko-chińskich w duchu wzajemnego zrozumienia i szacunku, pogłębiania współpracy w dziedzinie m.in. gospodarki, handlu czy kultury. Ponadto przyznał, że obydwie strony powinny jak najszybciej wznowić wszelkiego rodzaju mechanizmy kooperacji w celu poprawy relacji UE-Chiny[16].

Wang Yi i Josep Borrell

18 lutego Wang Yi rozmawiał z wysokim przedstawicielem UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepem Borrellem w Brukseli. Na wstępie Wang oznajmił, że Chiny i UE są partnerami, a nie rywalami oraz że mają o wiele więcej punktów wspólnych niż różnicujących. Podkreślił on następnie, że z natury relacje gospodarcze oraz handlowe Chin i UE są komplementarne, obopólnie korzystne, czyli polegające na zasadzie „win-win”. Dalej mówił, że obydwie strony powinny zaangażować się w otwarcie i kooperację, sprzeciwić się rozdzielaniu gospodarek i zrywaniu łańcuchów przemysłowych i dostaw, a ponadto współpracować w kierunku stabilizacji światowych łańcuchów logistycznych. W kontekście wojny na Ukrainie natomiast Wang podkreślił, że Chiny nastawione są na promowanie pokoju i jednocześnie gotowe do zacieśnienia współpracy z UE w tym temacie, podejmując konkretne starania na rzecz rozwiązania tej kwestii[17]. Tymczasem Borrell stwierdził, pisząc na Twitterze: „Zgodziliśmy się co do potrzeby zaangażowania się w kwestie będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym te, co do których się nie zgadzamy”. Dalej dodał: „Podkreśliłem stanowisko UE w sprawie rosyjskiej wojny z Ukrainą i przekazałem potrzebę współpracy Chin z Rosją w celu zakończenia agresji”[18]. Ponadto Borrell, oprócz zaznaczenia, że Unia Europejska zawsze wspierała promowanie dojrzałych i szczerych relacji na osi Bruksela-Pekin, ostrzegł Chiny, aby te nie przekroczyły „czerwonej linii”, jeśli chodzi o kwestię militarnego wsparcia Rosji, co mogłoby spowodować drastyczną zmianę w relacjach europejsko-chińskich. Wang zapewnił Borrella, że Chińczycy niczego takiego nie planują zrobić, niemniej jednak – jak stwierdził wysoki przedstawiciel UE - „Pozostaniemy czujni”[19].

Wang Yi i Orban

19 lutego doszło do spotkania w Budapeszcie pomiędzy Wang Yi a premierem Węgier Victorem Orbánem oraz węgierskim ministrem spraw zagranicznych Péterem Szijjártó. W pierwszej kolejności Wang spotkał się na prywatnym obiedzie z premierem Orbánem w niedzielę(19.02.), a następnie, w poniedziałek (20.02), z ministrem spraw zagranicznych Szijjártó.Wang, jak w przypadku poprzednich rozmów z najwyższymi oficjelami państw Europy, z którymi się spotkał, zaznaczył, że Chiny dążą do poszerzenia oraz pogłębiania wzajemnie korzystnej współpracy z Węgrami, a także szerzenia demokracji oraz multilateralizmu w stosunkach międzynarodowych[20]. Podczas rozmowy Orbana z Wangiem ten pierwszy pogratulował (poprzez Wanga) Xi Jinpingowi jego trzeciej kadencji oraz stwierdził, że podziela jego rozważania na temat wojny na Ukrainie[21]. Natomiast węgierski minister spraw zagranicznych w czasie spotkania z chińskim przedstawicielem poruszał kwestie współpracy pomiędzy Chinami a państwami Europy Środkowej, a także węgiersko-chińskiego strategicznego partnerstwa. Podkreślił on, że „jako minister spraw zagranicznych Wang Yi zrobił wiele dla poprawy stosunków pomiędzy Chinami a Węgrami, dzięki czemu nasz kraj ogromnie zyskał”. W końcowym wspólnym wystąpieniu dla prasy Wang Yi zaznaczył, że pomiędzy Węgrami a Chinami panuje wzajemny szacunek, zaufanie, jak i obustronne wsparcie w rozwiązywaniu trudności. Ponadto stosunki pomiędzy przywódcami obydwu państw są bardzo dobre, co bezpośrednio przekłada się na zacieśnianie więzów między państwami. Wang dodał na koniec, że Pekin docenia „przyjazną wobec Chin politykę” oraz że Chiny gotowe są udzielić odpowiedniego wsparcia Węgrom w materii ich suwerenności, bezpieczeństwa oraz rozwoju[22].

Czechy-Tajwan-Chiny

Tajwańczycy postanowili zaprosić Markétę Pekarovą Adamovą, przewodniczącą niższej izby czeskiego parlamentu, do wygłoszenia przemówienia w parlamencie, kiedy odwiedzi Tajwan w przyszłym miesiącu. Adamová przyleci na Tajwan 25 marca. W dniach 27-29 marca przeprowadzone zostaną oficjalne spotkania w Tajpej z przedstawicielami biznesu z Republiki Czeskiej[23]. Rzeczniczka chińskiego MSZ Mao Ning w powyższej sprawie, wezwała na regularnym briefingu prasowym do zaprzestania wysyłania błędnych sygnałów siłom separatystycznym „niepodległości Tajwanu” i rezygnacji z błędnej decyzji czeskiej polityczki[24].

Współpraca kosmiczna

Naukowcy z Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) oraz odwiedzający ich chińscy odpowiednicy przeprowadzili serię testów satelity i rakiety w ramach przygotowań wspólnej misji kosmicznej, Solar Wind Magnetosphere Ionosphere Link Explorer (SMILE). Chiński zespół satelitarny wysłał trzy moduły prototypowego satelity SMILE do ESA w grudniu 2022 r. i zakończył końcowy montaż, integrację i prace przygotowawcze w Europejskim Centrum Badań i Technologii Kosmicznej. Była to pierwsza wymiana na miejscu między zespołami obu stron od przeglądu projektu prototypu przeprowadzonego w styczniu 2020 r. W testach uczestniczyły również firmy takie jak Arianespace i Airbus[25]. Trzyletnia misja, która ma zacząć się w kwietniu 2025 r. będzie badać interakcje między wiatrem słonecznym a ziemską magnetosferą oraz efekty domina w jonosferze, a także zjawiska takie jak koronalne wyrzuty masy. Z innych projektów, wymiana między Chinami a ESA w celu wysłania europejskich astronautów na chińską stację kosmiczną Tiangong jeszcze w tej dekadzie, utknęła jednak w martwym punkcie, powiedział w zeszłym miesiącu dyrektor generalny ESA Josef Aschbacher[26].

[1]T. Liu, Finnish MP blasts Chinese aggression, “Taipei Times”, 8.02.2023, https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2023/02/08/2003793942

[2] P. Teng, Finland eyes closer economic ties with Taiwan: Visiting lawmaker, “Focus Taiwan”, 7.02.2023, https://focustaiwan.tw/politics/202302070010

[3] President Tsai meets Finnish parliamentary delegation, strona internetowa Biura Prezydenta Republiki Chińskiej (Tajwanu), 7.02.2023, https://english.president.gov.tw/NEWS/6436

[4] Senior Chinese diplomat to visit France, Italy, Hungary, Russia, attend 59th Munich Security Conference in Germany, Xinhua, 13.02.2023,  https://english.news.cn/20230213/67d139d238664122a5e7e368a0cbfb48/c.html

[5] Zapis transmisji z panelu „China in the World”, strona internetowa Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa, 18.02.2023, https://securityconference.org/en/msc-2023/agenda/event/china-in-the-world/

[6] N. Yeh, China’s top diplomat goes on an uncharming charm offensive in Europe, 21.02.2023, https://thechinaproject.com/2023/02/21/china-top-diplomat-goes-on-an-uncharming-charm-offensive-in-europe/

[7] French President Macron meets with senior Chinese dyplomat, Xinhua, 16.02.2023, http://english.news.cn/20230216/02f9542a9f0c4372bad039945dd3240e/c.html

[8] Foreign Minister hosts talks with China’s Wang Yi, Strona MSZ Francji, 15.02.2023, https://uk.ambafrance.org/Foreign-Minister-hosts-talks-with-China-s-Wang-Yi

[9] China willing to resume multi dialogues with France: senior dyplomat, Xinhua, 17.02,2023, http://english.news.cn/20230217/513c4afb370a4e6bae5ac79b1be6a173/c.html

[10] S. Lau, H. Burchard, L. Bayer, China talks ‘peace,’ woos Europe and trashes Biden in Munich, Politico, 18.02.2023, https://www.politico.eu/article/china-wang-yi-peace-europe-joe-biden-munich-security-conference/

[11] Wang Yi Meets with German Foreign Minister Annalena Baerbock, Oficjalna strona MSZ Chin, 18.02.2023, https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjdt_665385/wshd_665389/202302/t20230219_11027162.html

[12] German Chancellor Olaf Scholz Meets with Wang Yi, Oficjalna strona MSZ Chin, 18.02.2023, https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjdt_665385/wshd_665389/202302/t20230219_11027150.html

[13] M. Respinti, Wang Yi’s Visit to Italy: A Missed Opportunity, Bitter Winter, 21.02.2023, https://bitterwinter.org/wang-yis-visit-to-italy-a-missed-opportunity/

[14] Tajani meets Wang Yi: "China must help us achieve peace", https://www.agenzianova.com/en/news/tajani-meets-wang-yi-reaffirmed-the-need-for-a-just-peace-in-ukraine/

[15] Tajani meets Wang Yi: "China must help us achieve peace", Nova News, 16.02.2023, https://www.ansa.it/english/news/politics/2023/02/17/wang-invited-mattarella-to-china-on-xis-behalf_7e6c93ec-79a7-451d-9cc0-aa93c5fa23de.html

[16] China to bring new opportunities to cooperation with Italy: senior dyplomat, Xinhua, 17.02.2023, http://english.news.cn/20230217/fb59b9c8c5654578b1dbea0015a505b3/c.html

[17] Wang Yi Meets with High Representative of the EU for Foreign Affairs and Security Policy Josep Borrell, strona internetowa Ministerstwa Spraw Zagranicznych Chińskiej Republiki Ludowej, 19.02.2023, https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/zxxx_662805/202302/t20230221_11028438.html

[18] Wpis Josepa Borrella z 18.02.2023, Twitter, https://twitter.com/JosepBorrellF/status/1627027530208223232

[19] S. Lau, EU top diplomat says China will cross ‘red line’ if it sends arms to Russia , “Politico”, 20.02.2023, https://www.politico.eu/article/eu-diplomat-josep-borrel-china-russia-ukraine-war/

[20] Top Chinese diplomat praises China-Hungary relations as model for international exchange, “Global Times”, 20.02.2023, https://www.globaltimes.cn/page/202302/1285796.shtml

[21] T. Grove, D. Hinshaw, Hungary Extends Warm Welcome to Top Chinese Diplomat, “The Wallstreet Journal”, 20.02.2023, https://www.wsj.com/articles/hungary-extends-warm-welcome-to-top-chinese-diplomat-e79b9d8

[22] Chinese Top Diplomat Wang Yi in Budapest, “Hungary Today”, 20.02.2023, https://hungarytoday.hu/chinese-top-diplomat-wang-yi-in-budapest/

[23] Czech parliamentary leader to be invited to address Taiwan Legislature, Focus Taiwan, 10.02.2023, https://focustaiwan.tw/politics/202302100014

[24] China urges certain Czech politician to cancel wrong decision, Xinhua, 02.02.2023, https://english.news.cn/20230202/d3f65e56ec244b8db75aa189401d029d/c.html

[25] China, Europe cooperate in satellite-rocket test, Xinhua, 16.02.2023, http://english.news.cn/20230216/70664d72b9a74b8e939b191c5dfc7c06/c.html

[26] A. Jones, ESA, China conduct spacecraft-rocket integration tests but joint science mission delayed to 2025, 20.02.2023, https://spacenews.com/esa-china-conduct-spacecraft-rocket-integration-tests-but-joint-science-mission-delayed-to-2025/